مهارت تمرکز موثر

در طی زندگی روزانه، همه ما شرایط گوناگونی را تجزیه‌وتحلیل می‌کنیم، به مشکلات می‌پردازیم، دست به انتخاب و تصمیم‌گیری می‌زنیم و بر اساس آن‌ها اقدام می‌کنیم.

گاهی موقعیتی پیش می‌آید که نیازمند پاسخ سریع و بدون معطلی است. حتی یک تصمیم‌گیری عادی در زندگی، مانند تصمیم‌گیری برای مرخصی، می‌تواند ما را در یک پروسه پیچیده و عجیبی درگیر کند.

حل مسئله، تصمیم‌گیری و اقدام به  عمل، همه و همه برای شروع نیازمند سطح معقولی از تمرکز هستند. گاهی تمرکز شما باید روی یک نقطه مشخص باشد، اما گاهی لازم است که زاویه باز را برای دیدن برگزینید و یا فکرتان را برای نگاهی عمیق‌تر به پس‌زمینه موضوع موردنظر تنظیم کنید.

همچنین تحقیقات بسیاری نشان داده است که کسانی که در کارهایشان تمرکز می‌کنند، نه‌تنها بازدهی آن کار بالا می‌رود، بلکه قابلیت این رادارند تا به‌واسطه تمرکز، نقاط ضعف خود را به نقاط قوت تبدیل کنند.

تمرکز فکر باقدرت یادگیری در ارتباط است. به این معنی که هرقدر تمرکز بالا باشد، درک، دقیق‌تر و عمیق‌تر و یادگیری سریع‌تر انجام می‌گیرد. به‌طورکلی می‌توان گفت که تمرکز اعتمادبه‌نفس را بالا می‌برد و روی هر موضوعی تمرکز نمایید، در همان زمینه رشد می‌کنید.

تمرکز و انواع آن:

پیش از آنکه به تکنیک‌های تمرکز بپردازیم، نخست باید با انواع تمرکز آشنا شویم.

تمرکز ساده و تمرکز دشوار

می‌توان تمرکز را به دو بخش اصلی ساده و دشوار تقسیم کرد. مثال ساده آن‌که برای همه ما اتفاق افتاده، تفاوت بین خواندن یک کتاب درسی علمی و یک کتاب داستانی مهیج است. مطالعه یک کتاب علمی ازآنجاکه نیاز به فهم کامل و تجزیه‌وتحلیل دارد، به‌سرعت مغز را خسته می‌کند و اجازه تمرکز را می‌گیرد. به همین دلیل پیشنهاد می‌شود که خواندن این‌گونه کتاب‌ها را که تمرکز روی آن دشوار است، به صبح اول وقت یا شب و پیش از خواب موکول کرد. درحالی‌که خواندن کتاب مهیج داستانی کوتاه، همیشه لذت‌بخش است و با یک تمرکز ساده می‌توان به‌راحتی آن را ساعت‌ها خواند، چون این موضوعات هیچ‌وقت احتیاج به تجزیه‌وتحلیل ندارند و انرژی کمتری نیز می‌برند.

پس تمرکز بر روی موضوعاتی که حالت سرگرمی دارند همیشه آسان‌تر از موضوعات علمی، درسی و جدی هستند.

تمرکز ارادی و تمرکز غیرارادی

آیا تابه‌حال موضوعی آن‌قدر برایتان مهم بوده که حتی باوجود خستگی بسیار و داشتن افکار پریشان، خود را با تلاش بسیار روی آن موضوع متمرکز کنید؟

به این نوع تمرکز که تمام نیروی خود را بااراده‌ای قوی بر روی موضوعی قرار می‌دهید، تمرکز ارادی گفته می‌شود. از مطالعه شب امتحان و تلاش برای تمرکز بر روی محتوای درسی می‌توان به‌عنوان یک نمونه از تمرکز ارادی نام برد.

در حالت برعکس آن نیز تمرکز غیرارادی قرار دارد. در این حالت شما بیشتر به‌وسیله اشتیاق و تمایلات درونی خود فکر و ذهنتان را روی مسئله خاص متمرکز می‌نمایید که این نوع تمرکز را می‌توان هنگام لحظات هیجانی مانند ترس و خشم به‌خوبی حس نمود. زمانی که از موضوعی به‌شدت عصبانی هستید، نمی‌توانید به‌جز آن به چیز دیگری فکر کنید، یا اینکه وقتی‌که به‌صورت ناگهانی از صدای بلند می‌ترسید، به‌طور ناخودآگاه همه فکر خود را به مسئله صدا و منبع آن متمرکز می‌کنید.

تمرکز سریع و تمرکز طولانی

از دیگر دسته‌بندی‌های تمرکز می‌توان به تمرکز سریع و تمرکز طولانی‌مدت اشاره نمود؛

 تمرکز سریع همان‌طور که از اسمش پیداست، مدت‌زمان محدودی است که می‌تواند ارادی یا غیرارادی باشد.

به‌عنوان‌مثال، تمرکز بر روی یک نقاشی و لذت بردن از آن‌یک نوع تمرکز سریع است، اما تمرکز بر روی کتاب‌های درسی ازآنجاکه احتیاج به‌دقت و انرژی بیشتر و زمان طولانی دارد، یک نوع تمرکز طولانی محسوب

 می‌شود. بسیاری از افراد، مشکلی با تمرکز فوری ندارند و به‌راحتی به آن دست پیدا می‌کنند، اما تمرکز طولانی معمولاً دشوارتر است و نیازمند تمرینات بیشتری است.

تمرکز، اثراتی بر ذهن ما و بر زندگی ما دارد؛ از مهم‌ترین اثرات تمرکز فکر می‌توان اشاره نمود به :

تصمیم‌گیری سریع

فردی که قدرت تمرکز در افکارش را دارد، می‌تواند واکنش فوق‌العاده بالایی داشته باشد و در مقابل حوادث درزمانی کوتاه، عکس‌العمل خوب و کاربردی از خود نشان دهد.

تقویت قدرت یادگیری

تمرکز قوی باعث می‌شود، مطالب را سریع و منظم به خاطر بسپاریم و در موقع نیاز آن‌ها را به کار بگیریم. حافظه خوب به ما توانایی این را می‌دهد که مطالب را سریع به حافظه سپرده و در موقع لزوم از آن به‌راحتی استفاده نماییم.

هدفمند بودن

زیربنای انجام هر کاری، داشتن هدف در آن کار است. تمرکز فکر باعث می‌شود فرد بر سر دوراهی قرار نگیرد  و دارای مقصدی مشخص باشد، یعنی افکار وی هدفمند می‌شود.

تقویت قدرت استدلال

فردی که کاملاً تصمیم خود را می‌گیرد، کمتر افسوس می‌خورد و احساس پشیمانی نمی‌کند و تصمیماتی که می‌گیرد منطقی‌تر و با دلایل مشخصی می‌باشند.

تسلط بر احساسات و هیجانات و کسب آرامش

افرادی که تمرکز قوی دارند، می‌توانند تسلط کاملی بر روی احساسات و هیجاناتشان داشته باشند، فرد متمرکز خود را نمی‌بازد، عصبانی نمی‌شود و درهرحال از آرامش برخوردار است. همچنین از آرامش روحی و روانی برخورداراست و به‌جای اینکه از حوادثی که در اطراف اتفاق می‌افتد ناراحت و نگران شود، در کمال آرامش و نظم آن مشکلات را پشت سر می‌گذارد.

صرفه‌جویی در وقت و انرژی

انسان‌های متمرکز، انرژی و زمانشان را صرف افکار بیهوده و مغشوش نمی‌کنند؛ هر فکری که در ذهن دارند واضح و مشخص است و تک‌تک آن‌ها برای به نتیجه رسیدن و کسب هدف است و این حالت این افراد ارزشمند است.

درک احساسات و اعمال دیگران

افرادی که دارای مهارت تمرکز قوی هستند، به اعمال و رفتارهای دیگران بسیار دقت می‌کنند و نسبت به آن شناخت کافی دارند و رفتار دیگران کمتر می‌تواند باعث خشم و عصبانیت آن‌ها شود همچنین انتخاب‌هایشان را هم با آگاهی بیشتر انجام می‌دهد.

آسان شدن کارها

ظرفیت و فعالیت‌های مغز با حواس‌پرتی کاهش می‌یابد. اگر می‌خواهید کار خود را با زحمت کم و در کوتاه‌ترین زمان به نتیجه مطلوب برسانید باید حواستان را روی آن کار متمرکز نمایید.

 تمرکز، انرژی و قدرت تازه‌ای به شما می‌دهد تا برای انجام کارهایتان، نیرو، انگیزه و علاقه فراوانی داشته باشید.

تمرکز موثر یک مهارت است و مانند کلیه مهارت‌ها قابل‌آموزش و یادگیری است و به شما دوستان عزیز نیز توصیه می‌نماییم که این مهارت گران‌بها را به‌خوبی یاد بگیرید تا بتوانید در مواقع لزوم به‌خوبی متمرکز شوید و یا تصمیم صحیحی در مدت کوتاهی اتخاذ نمایید.